PULMONER EMBOLİ KONU ÖZETİ(REVİZE)
Pulmoner emboli (PE), akciğer arterlerinin bir veya daha fazlasının kan pıhtısı tarafından tıkanmasıdır. Bu durum, genellikle derin venöz tromboz (DVT) gibi bir alt ekstremite veninden kopan bir pıhtının akciğerlere ulaşması sonucunda oluşur. Pulmoner emboli, akut ve potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir durumdur ve hızlı tanı ve tedavi gerektirir.

Epidemiyoloji ve Risk Faktörleri:

Pulmoner emboli sıklığı, yaşa, cinsiyete, tıbbi öyküye ve mevcut risk faktörlerine bağlı olarak değişebilir.
DVT öyküsü, cerrahi müdahale, kanser, immobilizasyon, sigara içme, obezite, gebelik ve hormonal tedaviler gibi birçok risk faktörü PE gelişimini artırabilir.
Klinik Bulgular:

PE, belirgin semptomlarla ortaya çıkabilir veya sessiz olabilir.
Semptomlar arasında ani başlayan nefes darlığı, göğüs ağrısı, öksürük (bazen kanlı), çarpıntı, hızlı kalp atışı ve terleme bulunur.
Fizik muayenede taşikardi, solunum hızında artış, ateş, bacakta şişlik ve ödem gibi bulgular ortaya çıkabilir.
Tanı Yöntemleri:

PE'nin tanısı genellikle klinik değerlendirme, görüntüleme yöntemleri ve laboratuvar testleri kullanılarak konur.
Göğüs bilgisayarlı tomografi (BT) anjiyografi, PE tanısında altın standart görüntüleme yöntemidir.
D-dimer testi, PE şüphesi olan hastalarda kullanılabilir, ancak yalnızca düşük veya orta pretest olasılığına sahip hastalarda anlamlıdır.
Tedavi:

PE tedavisi, hemodinamik duruma, PE şiddetine ve hastanın klinik durumuna bağlı olarak değişir.
Antikoagülasyon tedavisi, akut PE'nin birincil tedavisidir. Heparin veya düşük moleküler ağırlıklı heparin (LMWH) genellikle ilk tercih edilen ajanlardır.
Yüksek riskli veya instabil hastalarda trombolitik tedavi veya cerrahi embolektomi gibi agresif müdahaleler gerekebilir.
Hasta stabilize olduktan sonra, oral antikoagülanlar (warfarin, direkt oral antikoagülanlar) ile devam eden uzun süreli tedaviye geçilir.
Prognoz ve İzlem:

Erken tanı ve uygun tedavi ile PE'nin prognozu genellikle iyidir.
Ancak, geç tanı veya tedavi edilmemiş PE ciddi komplikasyonlara, ölümcül sonuçlara veya tekrarlayan PE ataklarına neden olabilir.
Tedavi sonrası izlem, hastanın antikoagülan tedavisi altındaki durumunu değerlendirmeyi ve tekrarlayan tromboembolik olay riskini belirlemeyi içerir.
Pulmoner emboli, erken tanı ve etkili tedavi ile yönetilebilen, ancak ciddi komplikasyonlara neden olabilen potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir durumdur. Bu nedenle, risk faktörleri ve semptomlar hakkında farkındalık yaratmak, erken tanı ve uygun tedavi için önemlidir.